Do ogrzewania podłogowego przekonuje się coraz więcej użytkowników pomp ciepła, a także i niskotemperaturowych kotłów kondensacyjnych. Kierują się oni nie tylko estetyką czy komfortem użytkowania, ale także bezawaryjnością, niskim kosztem eksploatacji i niezawodnością.

System ogrzewania powierzchniowego jakim jest np. ogrzewanie podłogowe, a także i ścienne, może nie tylko ogrzewać budynek ale także chłodzić utrzymując stałą komfortowa temperaturę latem i zimą. Mity mówiące rzekomej szkodliwości takiego rozwiązania, są już dawno obalone. Mimo tego, że zarówno instalatorzy jak i użytkownicy mają coraz więcej wiedzy i doświadczeń związanych z tym systemem, wciąż pojawia się wiele pytań. Odpowiemy przynajmniej na niektóre z nich.

Czy można instalować system ogrzewania podłogowego w całym domu, w jego wszystkich pomieszczeniach?

Instalacja ogrzewania podłogowego w całym domu jest najbardziej korzystnym rozwiązaniem pod względem korzyści eksploatacyjnych systemu grzewczego, a w szczególności zalecane jest przy współpracy z pompą ciepła. Niestety „podłogówkę” najczęściej montuje się w tzw. pomieszczeniach ogólnodostępnych, jak: salon, łazienka, kuchnia czy pomieszczenia komunikacyjne. Jednak ze względu na wygodę i komfort cieplny mieszkańców warto zamontować tego rodzaju system również w sypialniach. Przy zasilaniu instalacji z pompy ciepła możemy obniżyć temperaturę zasilania do minimum wymaganego – dzięki większej powierzchni grzewczej uzyskamy większą efektywność (COP) pompy ciepła osiągając ten sam komfort cieplny, a w efekcie większe oszczędności wynikające z eksploatacji systemu grzewczego. Wyjątkiem mogą być pomieszczenia typu spiżarnia czy nieogrzewany garaż wbudowany w bryłę domu. Jednak istnieją przypadki, kiedy nad montażem ogrzewania podłogowego w całym domu należy się zastanowić i określić, w których pomieszczeniach takie ogrzewanie nie spełni swojej funkcji. Jednym z przykładów jest wykończenie podłogi grubym drewnianym parkietem. Nie każdy rodzaj drewna nadaje się do współpracy z ogrzewaniem podłogowym. Klepka drewniana o grubości ponad 1,8 – 2,0 cm jest dobrym izolatorem, który będzie ograniczać oddawanie ciepła do pomieszczenia. W takim przypadku samo ogrzewanie podłogowe może nie dogrzać pomieszczenia do wymaganej temperatury, dlatego należałoby wzmocnić je w danym pomieszczeniu stosując dodatkowo np. ogrzewanie ścienne, lub niskotemperaturowe grzejniki, co pozwoli uzyskać wymagany komfort cieplny pomieszczenia. Podobnie może być w przypadku wykończania podłogi wykładziną podłogową, której parametry są niedostosowane do współpracy z ogrzewaniem podłogowym. Dlatego aby stwierdzić czy ogrzewanie podłogowe w całym domu spełni wszelkie założenia cieplne i komfortu użytkowania należy skonsultować się projektantem, który znając założenia projektowe (wielkość pomieszczenia, jego przeznaczenie, rodzaj podłogi, nasłonecznienie, parametry izolacyjne ścian i okien itp.) powinien dokonać wymaganych obliczeń i doradzić, czy w danym pomieszczeniu ogrzewanie podłogowe spełni swą funkcję nie podnosząc jednocześnie kosztów eksploatacji.

Dlaczego konieczna jest szczelina dylatacyjna wzdłuż ścian pomieszczeń?

Ogrzewania podłogowe podzielone jest na tzw. Sekcje – płyty grzewcze, gdzie każda z nich powinna mieć możliwość minimalnego „rozszerzania” się pod wpływem zmian temperatury. Aby było to możliwe płyta musi być otoczona szczeliną dylatacyjną. Oczywiście dotyczy to również tych krawędzi płyty, które sąsiadują ze ścianami. Dylatację wzdłuż ścian wykonuje się najczęściej za pomocą specjalnych taśm dylatacyjnych tzw. taśm brzegowych, wykonanych ze spienionej pianki PE, która przejmuje wydłużenia i skurcze płyty grzewczej powstające pod wpływem nagrzewania. Taśma może być wyposażona w fartuch z folii, który zapobiega podczas wylewaniu posadzki wnikaniu jastrychu pomiędzy taśmę brzegową a izolację cieplną podłogi.

Czy do wykonania szczeliny dylatacyjnej można stosować styropian zamiast taśmy brzegowej?

Można, jednak zdecydowanie lepszym materiałem jest taśma dylatacyjna wykonana z miękkiej pianki. Styropian jest stosunkowo twardy i nie odkształca się w przypadku pracy płyty grzewczej w takim stopniu jak pianka. Dodatkowo jest kruchy i łamliwy, co utrudnia pracę przy jego układaniu, ponadto nie tworzy też ciągłej warstwy dylatacyjnej wzdłuż ścian, ponieważ jest produkowany w płytach o długościach ok. 1 m. Taśmy dylatacyjne są łatwiejsze w montażu, a niektóre z nich posiadają warstwę kleju, co pozwala skuteczne przytwierdzić je do ścian, dzięki czemu nie odginają się. Również jej układanie jest zdecydowanie szybsze niż styropianu.

Czy przy przejściu rur przez dylatację należy je dodatkowo zabezpieczyć?

Przejście rur ogrzewania podłogowego przez dylatację progi i ściany wewnętrzne należy zabezpieczyć stosując dodatkową karbowaną rurę ochronną tzw. peszel. Zapobiega to uszkodzeniom mechanicznym rur podczas pracy płyt grzewczych ogrzewania podłogowego spowodowanych minimalną rozszerzalnością i skurczem się wskutek zmian temperatury. Peszel powinien mieć ok. 25 – 35 cm długości i być umieszczony w połowie swojej długości względem przebiegu szczeliny dylatacyjnej przez którą przebiega zazwyczaj prostopadle ułożona rura ogrzewania podłogowego.

Czy prawdą jest, że fugi miedzy płytkami ułożonymi na ogrzewanej podłodze pękają?

Pękać mogą nie tylko fugi, ale też i płytki. Zawsze jest to wina złego wykonania instalacji lub samej podłogi. Pękanie jest spowodowane nadmiernymi naprężeniami, jakie powstają w podłodze. Zazwyczaj przyczyną jest brak dylatacji płyty grzewczej lub użycia niewłaściwego materiału do jej wykonania. Przykładem może być zastosowanie zwykłej (cienkiej) taśmy brzegowej nieprzeznaczonej do ogrzewania podłogowego, która nie jest w stanie przejąć i skompensować naprężeń wynikających z rozszerzalności a także skurczów płyty grzewczej, która w z dużymi siłami napiera na ścianę lub inna płytę powodując przenoszenie naprężeń na fugi i płytki. Innym przykładem jest np. długi korytarz, gdzie nie zachowano stosunku długości do szerokości 2:1, a długość dłuższego boku jest większa niż 8 m. Inna przyczyną może być również zastosowanie materiałów budowlanych, które nie są przeznaczone do montażu płytek na podłogówce. Pamiętać trzeba, aby do układania płytek na płycie grzewczej stosować odpowiednie kleje oraz fugi. Dodatkowo zaleca się, aby połączenia płytek w miejscach dylatacji wykonywać przy użyciu silikonu. Kolejnym przykładem jest stosowanie zbyt wysokiej temperatury zasilania w instalacji ogrzewania podłogowego, temperatura nie powinna przekraczać 45°C. Wyższa temperatura spowoduje nadmierną pracę płyty grzewczej i przenoszenie dużych naprężeń na płytki i fugi.

Czy w ogrzewaniu podłogowym można zastosować każdy rodzaj rur?

Do wykonania instalacji ogrzewania podłogowego wykorzystuje się rury z polietylenu usieciowanego ewentualnie, czego nie polecam uszlachetnionego. Rury powinny być wyposażone w barierę antydyfuzyjną, zapobiegającą przenikaniu tlenu do instalacji, co redukuje zjawisko korozji metalowych elementów instalacji takich jak np. rozdzielacze, rurarz dosyłowy, zawory itp. Ponadto rury z tworzyw sztucznych charakteryzują się wysoką trwałością i elastycznością. Dodatkowo zastosowanie wkładki aluminiowej w rurach wielowarstwowych typu PE-X/AL/PE-X znacznie zwiększa ich wytrzymałość na naprężenia powstające podczas pracy instalacji wskutek oddziaływania zmiennej temperatury i ciśnienia, jak również mechaniczne – powstające na etapie prac montażowych. Do podłogówki stosuje się również rury bez wkładki aluminiowej typu PE-X, ale wymagają one więcej mocowań do izolacji i mocno sprężynują, co może powodować nadmierne podnoszenie się izolacji termicznej, którą na czas zalewania betonem należy dociążać. Sporadycznie zdarzają się instalacje wykonywane z miękkiej miedzi, co jest bardzo kosztowne a efekt grzewczy w praktyce ten sam.

W jaki sposób uwzględnić w projekcie podłogówki rozszerzalność termiczna rur?

W przypadku stosowania się do zasad projektowania ogrzewania podłogowego nie uwzględnia się rozszerzalności termicznej rur w taki sposób jak dla rurociągów układanych natynkowo. Ograniczenie temperatury zasilania do 45°C, stosowanie dylatacji i wylewki betonowej o standardowej grubości 6,5 cm, stosowanie rur z wkładka aluminiową typu PE-X/AL/PEX-C powoduje, że wydłużalność rur jest ograniczona, a beton stanowi swoisty punkt stały na całej długości rury w danej pętli ogrzewania podłogowego.

Jaka jest najlepsza rura do ogrzewania podłogowego?

Do wykonania instalacji rurociągów ogrzewania podłogowego w budynkach mieszkalnych gdzie długość pojedynczej pętli nie przekracza 75m. najczęściej stosuje się rury o średnicy 16 i 17 mm. W przypadku obiektów o innym przeznaczeniu, gdzie układa się dłuższe pętle ogrzewania podłogowego lub wykorzystuje inne medium robocze niż woda (np. roztwór na bazie glikolu) należy zastosować rurę o średnicy 20 mm, a czasem 25 i 32 mm. Najważniejszym kryterium określającym wielkość średnicy rurociągu jest strata ciśnienia, jaka powstaje podczas przepływu medium grzewczego w rurach danej pętli ogrzewania podłogowego. Maksymalna strata ciśnienia w pętli ogrzewania podłogowego nie powinna być większa niż 20 kPa. Jeśli jest większa, możemy skrócić pętle o połowę i wykonać dodatkową płytę grzewczą lub zwiększyć średnicę rurociągu. W jednej instalacji powinno się stosować te same średnice rur w ogrzewaniu podłogowym.

Jaka jest optymalna grubość wylewki?

Właściwa grubość wylewki zależy od zastosowanego jastrychu oraz obciążeń, które przenosić będzie podłoga. Przy standardowych jastrychach cementowych grubość wylewki powinna wynosić ok. 6-7 cm. Może oczywiście być nieco większa, ale efektem będzie większa bezwładność instalacji ogrzewania podłogowego, czyli dłuższy czas nagrzewania i chłodzenia podłogi. Z kolei zmniejszenie grubości warstwy jastrychu może być niekorzystne ze względów rozkładu temperatury w posadzce oraz jej wytrzymałości. Zmniejszenie grubości wylewki poniżej 6,5 cm jest możliwe, gdy producent jastrychu dopuszcza takie rozwiązanie lub przy zastosowaniu innego materiału niż jastrych cementowy np. jastrych anhydrytowy. W obiektach, w których podłoga przenosić ma obciążenia większe, niż w budynkach mieszkalnych grubość wylewki powinna być do tych obciążeń odpowiednio dostosowana.

Czy grubość izolacji pod instalację ogrzewania podłogowego na każdej kondygnacji budynku powinna być taka sama?

Najkrócej rzecz ujmując – grubość izolacji termicznej zależy od temperatury przestrzeni pod ogrzewanym pomieszczeniem. Dobiera się ją więc w zależności od usytuowania stropu na którym ma być wykonane ogrzewanie podłogowe kierując się przepisami normy PN-EN 1264 określającymi wymagany minimalny opór cieplny warstwy izolacji termicznej. Zgodnie z normą minimalny opór cieplny izolacji dla podłogi na gruncie lub nad pomieszczeniem nieogrzewanym bądź ogrzewanym do znacząco niższej temperatury wynosi 1,25 m2K/W. Natomiast dla stropów znajdujących się nad pomieszczeniem ogrzewanym powyższa norma zaleca zastosowanie izolacji o oporze nie mniejszym niż 0,75 m2K/W. W przypadku pomieszczeń stykających się od spodu z powietrzem zewnętrznym minimalny opór izolacji wynosi 2 m2K/W, przy założeniu temperatury zewnętrznej zawierającej się w przedziale od -15°C do -5°C.

Czy instalację ogrzewania podłogowego można po jakimś czasie rozbudować (np. przy okazji remontu kolejnej części budynku?

Każdą Instalację można rozbudować, tylko trzeba to wcześniej przewidzieć. Wystarczy na granicy między istniejącą częścią a planowaną rozbudową umieścić rozdzielacz i zostawić w nim dodatkowe wyjścia dla nowych wężownic. Można też wykonać całkiem niezależną część ogrzewania z oddzielnym rozdzielaczem i ewentualnie grupą pompowo mieszającą. Jednak najczęściej w takim przypadku koszt wykonania ogrzewania podłogowego jest droższy niż kompleksowa usługa

Czy uzasadnione jest wykonanie dodatkowego automatycznego sterowania strefowego dla poszczególnych pomieszczeń?

Ogrzewanie podłogowe ma własność samoregulacji. Zazwyczaj ma możliwość manualnego zamykania lub częściowego ograniczenia przepływu wody grzewczej w rurach poszczególnych sekcji rozdzielacza podłogowego. Dodatkowe automatyczne sterowanie ogrzewaniem podłogowym, nie jest elementem niezbędnym do prawidłowej komfortowej eksploatacji podłogówki. Automatyczne sterowanie i podział na strefy grzewcze z pewnością podniesie optymalizację i podniesie komfort termiczny użytkownika oraz ułatwi utrzymanie zadanej temperatury w każdym pomieszczeniu. Ze względu na właściwości i przeznaczenie czy harmonogram użytkowania pomieszczenia, ogrzewanie występuje z różną intensywnością i w różnych godzinach. Inaczej nagrzewać będziemy pomieszczenia nasłonecznione i zacienione. Zazwyczaj niższej temperatury oczekujemy w sypialni, wyższej łazience czy pokoju dziecinnym. Z pewnością inaczej ustawimy ogrzewanie w intensywnie używanej kuchni, nawet, jeśli otwarta jest na przestronny salon. Przydatne użytkownikowi sterowanie ogrzewaniem podłogowym najłatwiej uzyskać stosując elektroniczne sterowniki montowane wraz z termostatami w każdym pomieszczeniu.

Czy projekcie instalacji „podłogówki” (grubość i rozstaw rur) należy uwzględnić rodzaj wykończenia podłogi?

Wydajność cieplna ogrzewania podłogowego zależy od oporu cieplnego materiału użytego do wykończenia podłogi. Jest on mniejszy (a więc lepszy) dla kamienia i terakoty, większy (więc gorszy) dla paneli podłogowych, desek, parkietu lub wykładziny dywanowej. W przypadku wykorzystania materiałów o dużym oporze cieplnym trzeba zwiększyć moc grzewczą systemu. Oznacza to, że należy zagęścić rury, albo podnieść temperaturę wody zasilającej.